İstanbul 13/20
23 Ağutos 1922: Afyon bölgesine keşif için yollanan iki uçaktan biri şiddetli rüzgâr ve fırtına nedeniyle Kazlıgöl’den geriye döndü. İkincisi ise Afyon’dan havalanan iki Yunan av uçağının saldırısına uğrayınca geri döndü. Akşehir civarında Yunan uçakları keşif uçuşu yaptı.
25 Ağustos 1922: Üç gündür yapılamayan hava keşifleri yüzünden Garp Cephesi karargâhı, taarruz planlarını değiştirmeyi düşünüyordu. Sabah Döğer-Afyon bölgesinde yapılan keşif uçuşunda düşman birliklerinde herhangi bir değişiklik görülmediği karargâha hemen bildirilmişti. Böylelikle Karargâh, hazırladıkları planlara sadık kalmışlardı.
Afyon civarında konuşlanmış Yunan Hava Birliği civarında keşif görevi yapan Pilot Hayri (Öcal) rasıt Basri (Bilgin) bir Yunan uçağına saldırmıştı. Kısa süren hava muharebesi sonucu Yunan uçağı zorunlu iniş yapmış ve inişte kırılmıştı. Ayrıca Yunan uçaklarının Türk hatları üzerinde keşif yapmalarını engellemek için havada Spad-XIII av uçağının devriye uçuşları başlamıştı.
Aynı gece saat 21.00’de Garp Cephesi Komutanı Büyük taarruzla ilgili uçuş emirlerini yayınladı. Buna göre;
1/Sabah 06.00-08.00 arasında düşman ihtiyat gruplarıyla, Afyon’un güneyindeki Yunan birlikleri keşfedilecekti,
2/Av uçakları Afyon’un güney ve batısında devriye uçarak düşman uçaklarının keşif yapması engellenecekti,
3/Aynı görevler saat 10.00’da tekrar edilecekti,
4/Bunlardan başka Seyitgazi ve civarı ile Döğer yolu da keşfedilecekti. Öğleden sonraki uçuş emirleri ayrıca bildirilecekti.
26 Ağustos 1922: Sabah 17 uçak uçuşa hazır olmasına rağmen yeterince pilot olmadığı için 13 uçak uçabilmişti. Sabah 06.00-07.30 arasında Pilot Yüzbaşı Fazıl, Pilot Yüzbaşı Yahya, Pilot İhya, Pilot Mükerrem, Pilot Basri (Alev), Pilot Abdülhalim yönetiminde üç av, üç keşif uçağı havalandı. Keşif uçaklarında rasıt olarak Üsteğmen Y.Kenan, Hamdi (Çaypınar), Teğmen Osman Nuri (Baykal) bulunuyordu. Keşif uçuşlarının sonucunda Döğer-Altıntaş civarındaki düşman ihtiyat birliklerinde herhangi bir değişiklik olmadığı, Afyon’un güney-güneybatısında düşman birliklerinde toplanma harekâtına başlamadıkları tespit edilmişti. Keşif uçağına saldıran bir Yunan uçağına karşı saldırı yapılıp ateş açılınca, geri dönerek uzaklaşmış ve Afyon meydanına dönüp inmişti.
Pilot Yüzbaşı Fazıl, Spad-XIII tipi av uçağıyla, 07.45’te kalkarak birliklerimizin üzerinde devriye uçmuştu. Bu esnada bir Yunan Bréguet 14-A2 tipi uçakla karşılaşınca ona saldırmış, hava muharebesi sonucunda Afyon’un Garipçe köyü yakınlarına zorunlu inişe mecbur etmişti. Dizinden yaralanan Yunanlı pilot, uçağını yakmak isterken civardan yetişenler sayesinde ateş çok küçükken söndürülüp, kendisi esir alınmıştı. İlk kez inişe zorlanan uçak olup, sağlam olarak ele geçirilmiş, ufak tamir ve bakımdan sonra “Garipçe” ismiyle Cephe Tayyare Bölüğünde uçurulmuştu.
Yunan uçaklarının keşif uçuşlarını engellemekle görevli diğer av uçağı, 07.50’de karşılaştığı Yunan keşif uçağına saldırdı. Kısa süren çatışmadan sonra Yunan uçağı geriye dönüp Afyon’a indi. 09.20’de Döğer-Altıntaş bölgesinde yapılan keşif uçuşunda bir Yunan piyade taburu yürüyüş halinde görülürken, civardaki diğer düşman birliklerinde hiç bir değişiklik olmadığı belirlenmişti. Bir av uçağı 10.40’da Afyon’un güneyinde karşılaştığı Yunan keşif uçağına saldırınca, düşman uçağı geriye dönerek inmişti. Saat 10.45’te Afyon’un güneybatısında yapılan keşif uçuşunda savaşın şiddetle sürdüğü ve düşman cephe gerisinde değişiklik olmadığı rapor edildi. 11.00’de Pilot Hayrettin ve Rasıt Teğmen Sıtkı, keşif uçuşuna çıktıklarında o anda havadaki Türk uçağının sayısı yedi olmuştu. Sabah görevinde son uçak 13.00’de salimen inmişti.
Öğleden sonraki görev emrinde;
1/Döğer-Afyon arasındaki tren nakliyatı,
2/Kazlıgöl-Afyon-Altıntaş-Dumlupınar bölgesindeki karayolların keşfi,
3/Ahırdağ kuzeyindeki süvari kolordumuzun durumunun izlenmesi istenmişti.
14.30 ile 15.00 arasında dört uçak havalandı. Bunlardan birisi arızalanarak geri döndü. Saat 18.00’de bir uçak daha keşfe gönderildi. Görev sonu raporlarına göre Yunan ordugâhlarının durumunda herhangi bir değişiklik olmadığı, demiryolunda yoğun nakliyat hareketliliği, Kazlıgöl’de çok sayıda hazırlanan Yunan atları tespit edilmişti.
Gün sonuna kadar Afyon civarında toplam 12 keşif uçuşu yapılmıştı. Bu sayıya av-devriye uçuşları dâhil olmayıp, Kurtuluş savaşının ilk gününden beri en aktif değere ulaşılmıştı. Dört kez Yunan uçaklarıyla havada çatışmaya girişilmiş, üçü görevini yapamadan geriye döndürülürken biri de Türk hatlarına indirilerek ele geçirilmişti.
Garp Cephesi Komutanlığının 27 Ağustos için verdiği uçuş emirleri şöyleydi:
1/Afyon çevresinde düşman birliklerinin faaliyetleri keşfedilecek,
2/Döğer-Altıntaş-Seyitgazi bölgesindeki yollarda Yunan birliklerinin hareketleri izlenecek,
3/Afyon doğusundaki Yunan Kıt’alarındaki değişiklikler ile tren yollarındaki faaliyetler keşfedilecek,
4/Av uçakları Afyon’un batı ve güneyinde devriye uçuşları yaparak düşman uçaklarının her türlü faaliyeti engellenecek,
5/Ayvalı-Kırcaaslan-Sinanpaşa hattında savaşan Türkler’in V. Süvari Kolordusu ve karşısındaki düşmanın faaliyetleri keşfedilecekti.
27 Ağustos 1922: Gün ağarırken iki keşif ve üç av uçağı havalanmıştı. Sabah ancak beş uçuş yapılabilmişti. 11.00’de son ve altıncı uçuşu Pilot Basri (Alev) ve Rasıt Teğmen Osman Nuri (Baykal) tarafından yapılmıştı. Öğleden sonra havanın çok kapalı ve fırtına nedeniyle başka uçuş yapılamamıştı. Bu fırsattan istifade edilerek uçakların bakım ve tamir işlemleri gece yarısına kadar sürmüştü...
Keşif uçuşları esnasında düşman av uçaklarıyla karşılaşılmış, karşı saldırıda bulununca Yunanlı uçucular geri dönmüşler ancak uçaklara çok ciddi hasar verilememişti. Keşiflere göre Yunanlılar Afyon’un doğu ve güneyindeki birinci tahkimat hattını boşaltmış, ikinci tahkimat hattında çok az birlikleri kalmış, hattın gerisindeki Afyon güneyindeki iki Yunan alayı batıya çekilmişti. Afyon tren istasyonunda dağınık halde çok sayıda asker ile Gazlıköy’e giden 32 vagonluk tren belirlenmişti. Karacaaslan’daki alay da Kılıçaslan’a çekilmişti. Ayrıca Afyon’un güneyinden Ahırdağı’na kadar olan bölgedeki Yunan ihtiyat kuvvetleri ile Döğer-Altıntaş bölgesindeki birlikler yerlerini terk etmişlerdi. Sonuç olarak Afyon’un güney-güneybatısındaki Yunan mevzileri ele geçirilmiş ve Yunanlıların sağ kanadı çökmüştü.
Ertesi gün için Garp Cephesi Komutanlığından gelen görev emri şunları kapsıyordu: 1/Afyon’dan çekilen düşmanın durumu keşfedilecek,
2/Afyon-Kütahya-Dumlupınar-Altıntaş yollarında düşman faaliyeti keşfedilecek,
3/Yunan savunma hazırlıkları incelenecek,
4/Eskişehir-Seyitgazi bölgesinin keşfi yapılacak,
5/Ricat eden Yunan birlikleri ve malzemeleri bombalanacak,
6/Uçuşlar esnasında 1 ve 3 numaralı bildiriler atılacaktır. (Osmanlıca hazırlanan bildirilere göre Türk Halkına düşmanın bozguna uğradığı bildirilirken, ricat eden düşmana daha fazla zarar verilmesi için geçecekleri yollar üzerindeki köprülerin tahrip edilmesi, elde edebilecekleri araç ve silahla olabildiğince sabotaj yapılması istenmekteydi.)
28 Ağustos 1922: Sabah dört uçak hem keşif hem bombalama görevi için kalktı. İkinci dalga uçuşunda beş uçak daha aynı görevler için havalandı. Bu uçaklar herhangi bir Yunan uçağıyla karşılaşmazken, geri çekilen düşman birliklerine fazladan makineli tüfek saldırısı da yapmışlardı. Eğreti civarında düzensiz çekiliş yapan Yunan birliklerine bomba atılıp, makineli tüfek ateşi açılmıştı. 11.30’da yapılan keşif uçuşunda Yunan birliklerinin Eğreti’nin batısına geçerek, karmakarışık çekildiklerini, malzemelerin yollara saçıldığını gözlemlemişlerdi. 12.05’teki keşif uçuşunda Eğreti-Altıntaş civarında dağınık şekilde Yunan birlikleri görülmüş, onlara da bomba atılıp, makineli tüfek ateşi açılmıştı. Öğleden sonraki uçuşta Eğreti-Süleyman Boğazı arasında kaçan Yunan kuvvetlerine tekrar bomba ve makineli tüfek saldırısı yapılmıştı. Tüm bomba (toplam 200kg bomba) ve makineli tüfek saldırılarının kesin sonuçları bilinmemektedir.
Yunanlıların terk ettiği Afyon hava meydanına ilk Türk uçağını Pilot Hayri (Öcal) indirdi. Samsun’daki 21 Albatros C-XV uçaklarından sadece ikisi faal olabilmişti. Samsun’dan havalanan uçaklar, 17.00 sularında Çay civarında hazırlanan meydana indiler.
Garp Cephesi Komutanlığının telefon emriyle Cephe Tayyare Bölüğü Afyon meydanına intikal etti. Düşmanın daha yakından takip edilmesi amacıyla yapılan intikalde hangarlar eski meydanda kalırken, uçaklar için Afyon’un eski tren istasyonu yakınındaki demiryolu hangarları kullanılacaktı. Çay meydanındaki akaryakıt ve malzemelerin nakli için gereken beş kamyonu Cephe Komutanlığı sağlayacaktı. 29 Ağustos için Garp Cephesi Komutanlığının uçuş görev emirleri şöyleydi:
1/Sabah keşif uçuşları Eğreti-Altıntaş-Dumlupınar hattının kuzey-kuzeybatı yönlerine doğru yapılacak,
2/Düşmanın ana kuvvetlerinin çekiliş yönü ve durumları tespit edilecek,
3/Eskişehir’in doğusu ve Seyitgazi bölgesindeki Yunan birliklerinin durumu keşfedilecek, 4/Görev için kalkan uçaklar dönüşlerinde Afyon’a inecekti. Çay’daki hangarlar yerinde kalacaktır.
29 Ağustos 1922: Sabah 07.15-08.30 arasında 7 keşif uçuşu yapıldı. Döğer-Altıntaş civarında herhangi bir düşman faaliyeti görülmezken, Kütahya civarı bulutla kapalı olduğu için o bölgede uçulamadı. 08.30’da yapılan uçuşta Seyitgazi’nin güneydoğusundaki iki alaylık ordugâhın eski yerinde dururken içinde yoğun hareketlilik saptandı. Altıntaş-Dumlupınar-Eğreti-Çerkezköy arasında hiçbir düşman birliğinin olmadığı tespit edildi. Seyitgazi’den Eskişehir’e kalabalık nakliye konvoy faaliyetleri gözlenmişti.
Uçaklar, uçuş ve bakım ekibi, akaryakıt ve acil ihtiyaç malzemeleri akşamüstü Afyon meydanında toplanmıştı. 29Ağustos 1922 akşamı Kuvva-yi Havaiye’nin toplam uçakları:
1-Konya İstasyonunda tamir ve/veya uçuşa hazırlananlar
Spad-XIII 17 Adet (İtalyanlardan alınanlar)
Bréguet 14-B2 5 Adet (Fransızlardan alınanlar)
2-Adana’da bulunanlar
Albatros D-III 1 adet
Aviatik Eğitim Uçağı 1 adet
3-Cephe Tayyare Bölüğünde bulunanlar
Spad-XIII 1 adet
Bréguet 14A/B 2 4 adet
de Havilland-IX 1 adet
Albatros C-XV 2 adet
Devam edecek…
|
Batu Erimez 25 Nisan 2018 Çarşamba 09:31
|
Sayfa başına git